Paragrafen

In deze paragraaf geven we inzicht in de belangrijkste risico’s die de gemeente loopt en geven we inzicht in het weerstandsvermogen van de gemeente. Onder risico’s verstaan we het gevaar voor (financiële) schade of verlies.
Alle genoemde risico's zijn inschattingen in de hoogte van het risicobedrag. Ook de kans dat een risico zich voordoet is een inschatting. De genoemde bedragen zijn nooit begroot in de reguliere begroting en er zijn ook nooit voorzieningen voor gevormd (want dan zijn het geen risico's meer).
De bedragen worden uitsluitend gebruikt om de benodigde hoogte van de Algemene Reserve te bepalen. Deze berekeningsmethode ligt vast in het beleid. Met deze berekening bepalen we het weerstandsratio. Dat ratio geeft weer in welke mate de gemeente in staat is om haar risico's te dragen. Hoe hoger de Algemene Reserve in verhouding tot de benoemde risico's hoe hoger de ratio.
Deze paragraaf bestaat uit drie delen:

Bij het opstellen van de begroting 2024 zijn risico's benoemd. In de jaarrekening 2024 leggen we verantwoording af welke van deze risico's zich hebben voorgedaan in 2024.

Risicobeheersing
De gemeente Oostzaan vindt het belangrijk om goed met risico’s om te gaan. Zo kunnen we problemen in onze organisatie op tijd herkennen en aanpakken.
Twee keer per jaar bekijken we opnieuw welke risico’s er zijn. We rapporteren hierover in de begroting en de jaarrekening. De laatste risicoanalyse heeft de raad gekregen bij de Begroting 2025. Die is gemaakt in het najaar van 2024. In de Jaarrekening 2024 kijken we opnieuw naar deze risico’s en passen ze aan als dat nodig is.
 
Risicomanagementbeleid 
In het beleidskader staat hoe de gemeente met risico’s omgaat. Daarin staan de afspraken en manier van werken. In 2023 is dit beleidskader aangepast. We hebben toen verbeterpunten toegevoegd. De gemeenteraad heeft het aangepaste beleidskader op 19 december 2023 goedgekeurd.
In dit beleid staat:

    Hoe we risico’s bepalen (kans en gevolg).
    Hoeveel geld er in de Algemene Reserve moet zitten om deze risico’s op te vangen. Dat noemen we het weerstandsvermogen.
    Hoe we het weerstandsratio berekenen.

Hieronder leggen we stap voor stap uit:
A. Hoe we het weerstandsratio berekenen.
B. Hoeveel weerstandscapaciteit we nu hebben.
C. Hoeveel weerstandscapaciteit nodig is om een ratio van 1 te halen.
D. Wat onze huidige ratio is.

Volgens het beleid moet het weerstandsratio minimaal 1,0 zijn. Dat betekent dat we genoeg geld hebben om de risico’s te kunnen dragen. We streven naar een ratio van 1,25.

A. Berekening weerstandsratio
Het weerstandsratio laat zien of de gemeente genoeg geld heeft om risico’s op te vangen. We berekenen het ratio door de beschikbare reserve te delen door het bedrag dat we denken nodig te hebben voor de risico’s.

B. Beschikbare weerstandscapaciteit
In het schema hieronder ziet u het verloop van de algemene reserve gedurende het jaar 2024. Voor de berekening van de weerstandscapaciteit gebruiken we de stand van de algemene reserve per eind 2024 (€4.297,927), dit is de beschikbare weerstandscapaciteit.

C. Benodigde weerstandscapaciteit 2024
Met het risicoprofiel van Oostzaan bepalen we hoeveel geld nodig is om alle risico’s af te kunnen dekken.  Als we rekening houden met het verwacht financieel gevolg en kans dat het risico zich voordoet stellen we vast dat de benodigde weerstandscapaciteit €1.853.387 bedraagt. Dit is het bedrag wat in de algemene reserve moet zitten om tot ratio 1,0 te komen. 

Hieronder vindt u een specificatie van deze benodigde weerstandscapaciteit van €1.853.387. Dit is het totaal van alle hieronder genoemde en gewogen risico's. Daar bovenop hanteren we een veiligheidsmarge van 2% van het begrotingstotaal voor onvoorziene risico's. 

Niet-financiële risico's 

Naast financiële risico’s zijn er ook niet financiële risico’s. Het niet financiële risico betreft de best mogelijke inschatting uitgedrukt in een richtinggevende classificatie voor imago/reputatieschade. Onderstaande tabel wordt gehanteerd bij de classificatie. 

D. Weerstandsradio 2024: 2,32 (uitstekend)

De gemeente Oostzaan heeft een weerstandsratio per eind 2024 van (A) €4.297.927 / (B) €1.853.387 = 2,32 (Uitstekend). Om de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen maken wij gebruik van de volgende waarderingstabel:

Continuïteit 
Op basis van de door ons uitgevoerde risico-inventarisatie, is het beeld van dat de weerstandsratio van 2,32 uitstekend is. We moeten deze ratio zien in het licht van de forse begrotingstekorten de komende jaren. Totdat de begroting structureel in evenwicht is dienen de negatieve begrotingssaldi van de komende jaren gedekt te worden uit de Algemene Reserve. 

Uitbreiding BBV (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten)

Met ingang van 2016 is het BBV uitgebreid. Een onderdeel daarvan is al vanaf de begroting 2016 van kracht, namelijk het opnemen van een aantal verplichte financiële kengetallen die meer zicht moeten geven over de financiële positie en de vergelijkbaarheid daarvan met andere gemeenten.

Netto schuldquote

De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie.

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast.

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Deze ratio geeft aan het Eigen Vermogen als percentage van het Totale Vermogen. Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente.

Kengetal grondexploitatie
De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant beoordeelt ieder jaar of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. Zoals uit onderstaand staatje blijkt, is er in Oostzaan geen sprake van hoge boekwaarden van grondexploitatie ten opzichte van de exploitatie (in dit geval totale baten).

Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn.

* Zie voor de specificatie van de incidentele posten de tabel in de Jaarrekening 'Overzicht van incidentele baten en lasten'.

Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden
De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage.

*) Bij de Jaarrekening 2023 OZB-lasten 2023 is uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde van €415.000, tegen het eigenaarstarief (0,09499%). Bij de Jaarrekening OZB-lasten 2024 is uitgegaan van de gemiddelde €489.000, tegen het eigenaarstarief (0,0974%). Hierin is niet meegenomen dat een deel van de gezinnen geen eigen woning heeft. Niet bekend is hoe dit bij de landelijk gemiddelde woonlasten is verwerkt.  

**) bron: www.waarstaatjegemeente.nl

Deze paragraaf gaat over de beheerskosten van Gebouwen en de Openbare Ruimte. Deze kapitaalgoederen beslaan een aanzienlijk deel van de begroting en zijn dus van grote invloed op de financiële positie van de gemeente.

De gemeente Oostzaan heeft de volgende gebouwen in bezit:

* Het onderhoud aan de Kolk wordt aangepast tot noodzakelijk onderhoud. De mogelijkheden voor ontwikkeling en huisvesting van de huurders worden onderzocht.
** De loodsen aan het Zuideinde 204/206 maken deel uit van ruimtelijke herontwikkelingen, bekend onder het project "Radio 9" terrein. Onderhoud aan deze panden vindt dan ook niet plaats.
*** De woningen op het Zuideinde en Kerkstraat maken deel uit van Ruimtelijke herontwikkelingen en zijn deels gesloopt in 2023. Het restant wordt in 2025 gesloopt, en het bestemmingsplan wordt gewijzigd. De sloop heeft vertraging opgelopen als gevolg van diverse onderzoeken naar vogelstanden.

Project AVANT
Het project AVANT is na enkele jaren van voorbereiding gestart door de aannemer in 2024. Het betreft een omvangrijk project voor de doorstroming van de N516, waarbij Oostzaan een fietstunnel en fietsbrug krijgt. De voorbereidingen hiervoor zijn gestart in 2024.

Units voor ontheemden Oekraïners
De gemeente Oostzaan heeft 32 woonunits aangeschaft om deze te plaatsen langs de Twiskeweg. Hiervoor is in mei 2023 een ontheffingsverzoek ingediend bij de provincie Noord-Holland. Tot op heden is er nog geen formeel besluit genomen door de provincie. Wel heeft Provinciale Staten inmiddels een positief advies gegeven. We verwachten het ontheffingsbesluit van de provincie binnenkort.

Wegen 
Het groot onderhoud van de wegen is opgenomen in meerjareninvesteringsplan 2021-2027 (MIP). Jaarlijks worden de geplande investeringen geïndexeerd met inflatie en wordt de planning op haalbaarheid in de tijd opnieuw uitgezet. Het betreft integraal groot onderhoud waarin o.a. het riool en openbaar groen wordt meegenomen. Bij de MIP behoort ook een vlekkenkaart met een overzicht welke wijk in welk jaar wordt aangepakt. De planning is bijgesteld tot en met 2027.

In 2024 is het mobiliteitsplan opgesteld. Deze wordt afgerond in 2025. 

Openbare verlichting 
In 2024 is gewerkt conform het onderhoudsplan openbare verlichting, en waar nodig de verlichting vervangen voor LED verlichting. De Molenbuurt wordt na de herinrichting 2025 ook voorzien van LED verlichting. 

Riolering
In 2024 is het Water- Rioleringsplan (WRP) opgesteld. De afronding en vaststelling vindt plaats in 2025.

Groen
Met ingang van 2024 is het contract met Werkom opgezegd, en wordt het groenbeheer uitgevoerd door een andere partij. Dit contract loopt door tot en met 2025, waarbij met ingang van 2026 een deel van het onderhoud gaat worden ondergebracht bij de buitendienst, conform raadsvoorstel RV24/47 duurzaam begrotingsevenwicht.

Gemeentelijke gebouwen
In 2024 is een DUMAVA subsidie aangevraagd voor duurzaamheidsmaatregelen van gemeentelijke gebouwen, te weten de Kunstgreep en de Sportzaal De Greep. Deze subsidie is toegekend, en zal in 2025 verder worden uitgewerkt. 

Voor de meerjarenonderhoudsplanning is een nieuw begeleidingsmodule aangeschaft, waarbij onderhoud en financiële gevolgen voor de voorziening beter kunnen worden onderbouwd, 

Bruggen en kunstwerken
In 2024 geen bijzonderheden, de bruggen en kunstwerken zijn onderhouden conform de vigerende onderhoudsplanning. 

Sportvelden
Oostzaan heeft het reguliere onderhoud van de sportvelden ondergebracht bij de desbetreffende verenigingen. 

Investeringen
Onderstaande investeringen zijn reeds verwerkt in de jaarrekening.

Conform artikel 20 van de BBV (Besluit Begroten en Verantwoorden) is een onderscheid gemaakt tussen investeringen met een economisch nut en investeringen met een maatschappelijk nut. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn volgens de vastgestelde financiële verordening 2018 en artikel 212 BW

Totaaloverzicht investeringen 2024:

Het grondbeleid heeft een grote invloed op en samenhang met de realisatie van de programma’s Leefomgeving en Ruimtelijke Ordening. Een goed functionerend grondbeleid is essentieel voor het realiseren van doelstellingen op het gebied van ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, verkeer en vervoer en cultuurhistorie.

De visie voor het in deze gemeente te voeren grondbeleid is door de gemeenteraad verwoord in de vastgestelde Nota Grondbeleid Oostzaan in 2005. Op 8 april 2013 zijn door de gemeenteraad de beleidskaders van het grondbeleid opnieuw vastgesteld. In de nota is uitgesproken, dat het grondbeleid moet worden beschouwd als een instrument om andere gemeentelijke beleidsdoelstellingen te realiseren. Bevestigd is, dat de gemeente geen actieve grondpolitiek voert en dat voortgegaan wordt met het huidige facilitaire beleid, waarbij gebruik gemaakt wordt van alle ten dienste staande instrumenten en mogelijkheden. 
Uitgangspunt blijft, dat de gemeente allereerst tracht te komen tot kostenverhaal door middel van het sluiten van een anterieure exploitatieovereenkomst. Afdwingbaar kostenverhaal zal worden toegepast indien geen of onvoldoende resultaat kan worden bereikt. Het vaststellen van een exploitatieplan op basis van de Wet op de ruimtelijke ordening (Wro) is daarvoor het geëigende instrument. Bij de uitgifte van gronden en panden wordt een marktconforme prijs gehanteerd. Uitsluitend indien sprake is van uitgifte van grond ten behoeve van een maatschappelijke, niet commerciële functie kan een lagere prijs worden gehanteerd in bijzondere door het college te bepalen gevallen. De gemeente Oostzaan heeft een passief grondbeleid.

De gemeente Oostzaan heeft geen lopende grondexploitaties, zoals bedoeld in de BBV. Wel lopen in Oostzaan een aantal grondgebonden transacties, waarbij de gemeente niet in alle gevallen eigenaar is van de gronden. In dat geval worden anterieure overeenkomsten gesloten met de projectontwikkelaar. De stand van zaken van de projecten wordt hieronder toegelicht.

Noordeinde 65
De woningen zijn in december 2024 opgeleverd. Dit project is nagenoeg afgerond, de openbare ruimte wordt in 2025 overgedragen aan de gemeente. 

Apollolaan 4 / Jollenmakershof
Een project met 17 woningen. De bouw is gepland om te starten in 2025.

Radio 9 terrein
Er wordt met marktpartijen overlegd of er een tijdelijke invulling gegeven kan worden aan dit terrein met een grotere betaalbare voorraad dan voorheen gepland. Daarvoor zijn we met wooncorporaties, fabriekswoningleveranciers, de DSP-groep en Rabobank in gesprek. Wanneer er een concreet plan ligt kan ontruiming van het terrein in gang gezet worden. De verwachting is dat de startbrief in T3 2025 naar college kan. De optie blijft open staan om het originele plan aan de markt aan te bieden.

Dr. Boomstraat / Dr. Snijderstraat
De Anterieure Overeenkomst is ondertekend en de omgevingsvergunning is verstrekt. De grond is bouwrijp gemaakt door de gemeente en verkocht aan de WOV. Eind 2025 vind de nutsaansluiting plaats waarna de start bouw spoedig zal gaan plaatsvinden. Naar verwachting is de oplevering eind 2026.
 
Burgemeester Teerstraat
Dit betreft een sloop/nieuwbouwproject waarbij verdichting plaatsvindt met een toevoeging van in totaal zo’n 30 woningen ten opzichte van het huidige woningaantal. In T2 2025 wordt er een stedenbouwkundige studie uitgevoerd waarna een startbrief kan worden opgesteld en er een nieuwe overeenkomst met de WOV wordt afgesloten voor grondgebruik. Hiervoor beslist college tussen erfpacht of verkoop van de grond.

Kerkbuurt 83 / Manhoef
Dit project is samen met de WOV opnieuw opgestart en betreft 17 woningen op een voormalig bedrijfsterrein. Momenteel is de WOV bezig met het stedenbouwkundig in orde krijgen van de plannen en wordt de startbrief opgesteld. 

De Lishof fase 2
In 2024 en in 2025 wordt de RO procedure doorlopen. Naar verwachting kunnen in Q1 2026 de vergunningen toegekend worden. Het betreft een herontwikkeling van de huidige zorgwoningen tot 34 middeldure huurwoningen, en nieuwbouw van een gebouw waar +- 20 nieuwe zorgwoningen en sociale huurwoningen (VPT) worden gehuisvest.

Twiskeweg
Er worden stappen gezet binnen de organisatie om de tijdelijke woningen voor vluchtelingenopvang te realiseren in 2025 op de beheerslocatie van het Twiske. Het betreft het plaatsen van 21 units, waarbij 63 vluchtelingen kunnen worden gehuisvest. 

De Rietkraag
De ontwerpfase wordt afgerond. Het woningbouwprogramma bedraagt 22 betaalbare starterswoningen in de koopsector. De planning is een start met bouw in 2026. 

Derlagehof Zuideinde
De welstandscommissie heeft het plan afgekeurd in 2024. De initiatiefnemer is aan zet en er liggen op dit moment geen vervolgstappen en heeft een nieuwe architect in de arm genomen.

Percelen onder de hoogspanningsleidingen aan de Kerkstraat en het Zuideinde
Door sloop van woningen onder de hoogspanningsleidingen is er grond in gemeentebezit gekomen. Hiervoor worden momenteel BOPA-procedures belopen voor de nieuwe bestemmingen. Deze hebben enige vertraging opgelopen maar zullen naar verwachting alle vier na de zomer 2025 afgerond zijn. 

Tiny Houses aan De Dors
In 2024 is gewerkt aan een businesscase om 7 tiny houses aan De Dors te ontwikkelen, waarbij een huurprijs voor de grond wordt bepaald. Momenteel kijkt de gemeente hoe in lijn met het Didam-arrest gehandeld kan worden, welke procedure er belopen moet worden, en wordt er gerekend aan de prijs van het bouwrijp in verhuur stellen van de grond. 

Klaassebos
Aan het noordeinde 75-77 is een herontwikkeling van een winkelterrein naar zo’n 24 woningen de haalbaarheidsfase ingegaan. De ruimtelijke procedure is gestart: de provincie moet goedkeuring verlenen omdat het in landelijk gebied bevindt.

Kerkbuurt 51
Op een perceel in de kerkbuurt is een plan ingediend voor 22 woningen waarvan 20 in de betaalbare sector. Dit plan bevindt zich in de initiatieffase en zal in 2025 gepresenteerd worden aan de omgevingstafel.

Hannie Schaftplein
Op een samenvoeging van 3 percelen in de Kerkbuurt is een plan ingediend voor 17 woningen en 2 commerciële ruimten. Dit plan bevindt zich in de initiatieffase en zal in 2025 gepresenteerd worden aan de omgevingstafel.

Brasem-kerkstraat
Op een perceel tussen Brasem en Kerkstraat is een initiatiefnemer bezig met het verkennen van de mogelijkheden voor de bouw van duurzame en betaalbare woningen op zijn terrein. In overleg met de projectleider wordt een plan opgetuigd dat aan de omgevingstafel gepresenteerd kan worden.

In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing worden de risico's samengevat en benoemd. 
 
Voor wat betreft de lopende zaken zijn geen financiële risico's te verwachten. Wel bestaat het risico op vertraging. Dit hebben we als gemeente echter niet volledig zelf in de hand, omdat initiatiefnemers leidend zijn.

Algemeen

In deze paragraaf geven wij u het totaaloverzicht van onze samenwerkingsverbanden. Deze staan ook uitgesplitst over de programma’s. De gemeenschappelijke regelingen voeren het beleid en het beheer op de betreffende terreinen uit voor de gemeente. In het algemeen geldt dat voor een gemeenschappelijke regeling wordt gekozen, indien de gemeente dit beleid niet alleen, dan wel niet doeltreffend en doelmatig kan uitvoeren. Via deze 'verbonden partijen' (samenwerkingsverbanden) werken wij met andere partijen samen om onze lokale ambities en doelen te bereiken.

Waarom samenwerking?
De gemeente Oostzaan werkt al jaren intensief samen met gemeente Wormerland. Net als onze eigen organisatie draagt dit samenwerkingsverband bij aan het realiseren van onze lokale doelen en ambities. Samenwerkingsverbanden dienen dus een publiek belang.
De organisaties waarin wij deelnemen, dus onze verbonden partijen, maken voor ons beleid of voeren voor ons beleid uit. In principe zouden wij dat ook zelf kunnen doen. Er zijn vier redenen waarom wij een aantal van onze taken toch door een verbonden partij laten oppakken:

1. via samenwerkingsverbanden kan worden samengewerkt aan beleidsuitdagingen die gemeentegrensoverschrijdend zijn of die voor meerdere gemeenten van groot belang zijn;
2. sommige taken vragen specialistische kennis die onze eigen organisatie niet kan bieden;
3. het beleggen van taken bij een samenwerkingsverband kan efficiënter/goedkoper zijn dan de taken in de eigen organisatie te beleggen, waardoor voor minder geld minstens dezelfde (maar vaak een hogere) kwaliteit geleverd kan worden;
4. voor sommige beleidsterreinen is het wettelijk verplicht om een samenwerkingsverband op te richten.

De ambtelijke organisatie zorgt ervoor dat de afstemming tussen gemeente en regionale samenwerkingsverbanden goed verloopt.

Wat is een verbonden partij precies?
Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een financieel én bestuurlijk belang heeft:
• de gemeente financiert (samen met de andere deelnemers) de verbonden partij. Mocht de verbonden partij onverhoopt failliet gaan of zijn financiële verplichtingen niet na kunnen komen, dan is de gemeente aansprakelijk;
• de gemeente heeft zeggenschap door vertegenwoordiging (via bijvoorbeeld de burgemeester, een collegelid of een raadslid), dan wel via hoofde van stemrecht, in het bestuur van de verbonden partij.

Een belangrijk onderscheid is het verschil tussen publiekrechtelijke en privaatrechtelijke verbonden partijen. Daarnaast bestaat er nog een mengvorm, de zogenaamde publiek-private samenwerkingsverbanden (PPS-constructies).

Geen verbonden partijen

Geen verbonden partijen

Privaatrechtelijke verbintenissen
Wij zijn ook privaatrechtelijke samenwerkingsvormen aangegaan. Hieronder is een overzicht met deze weergegeven:

- Regeling Zonder Meer, inkoop WMO Jeugd.
- Overeenkomst tot uitvoering op HRM-gebied met Driessen voor wat betreft de salarisadministratie.
- Overeenkomst tot samenwerking in regio-verband bij milieutaken (omgevingsdienst IJmond).
- Gemeente Archief Zaanstad

Aandelen
Vanuit onze aandeelhouderschap hebben wij ook een verbintenis met de volgende bedrijven:
- Bank voor Nederlandse Gemeenten
- E.Z.W. N.V. (opgeheven in 2018)

Bijzondere samenwerkingsverbanden
Naast de bovenstaande samenwerkingsverbanden werken wij ook samen met de volgende partijen:

- Stichting Opspoor, onderwijs
- Regionale politie Zaanstreek-Waterland
- Stichting Grootschalige basiskaart Noord Holland
- Regionaal platform recreatie en toerisme
- Stichting Marketing Zaanstreek
- Provincie (risicokaart)
- CROS

Overige samenwerking
De gemeente Oostzaan staat in beginsel positief tegenover het aangaan van samenwerkingsverbanden met derden, teneinde het publieke belang zoveel mogelijk te dienen. In dat kader is dan ook aandacht voor nieuwe kansen of ontwikkelingen, om –indien dat noodzakelijk is- de bestaande samenwerkingsverbanden verder uit te werken of nieuwe samenwerkingspartners te zoeken. De aard van de beoogde samenwerking en de publieke belangen die daarbij betrokken zijn, is leidend voor de vorm van samenwerking en de partij waarmee samenwerking worden gezocht. Dat kan zowel een bestuursorgaan, een gemeente of een private partij zijn.

Deze paragraaf geeft transparantie in de financiering van decentrale overheden. Er worden zo duidelijk mogelijk de plannen, feiten en visie over financiering uitgelegd.
De Wet Financiering Decentrale Overheden (wet FIDO) geeft duidelijke kaders voor de financieringsmogelijkheden en levert een bijdrage aan de kredietwaardigheid van de openbare lichamen en bevordert de transparantie van de financiering. Deze wet kent twee instrumenten op het gebied van financiering: het treasurystatuut en de financieringsparagraaf.

Treasurystatuut
Het doel van het treasurystatuut is om verantwoordelijkheden en bevoegdheden te vast te leggen. Het treasurystatuut wordt vastgesteld door de raad. De raad kan zijn controlerende bevoegdheid uitvoeren op naleving van deze regels.

Financieringsparagraaf
Het tweede instrument, de financieringsparagraaf, heeft als doel inzicht te geven in de algemene interne en externe ontwikkelingen die van belang zijn voor de treasury en de concrete plannen op het gebied van risicobeheer, financieringspositie en leningen en uitzettingenportefeuille.

Door de raad is op 4 februari 2019 het treasurystatuut 2019 vastgesteld (RV 19/04). In dit statuut zijn de organisatie rondom het opstellen van het treasurybeleid, de planning & control(P&C)-cyclus, de organisatie rondom de uitvoering van treasury-activiteiten en de interne en externe controle geregeld.

Rente
De werkelijke ontvangen en betaalde rente wordt verantwoord op het product Financiering in Programma 6. Deze rente wordt niet doorgerekend naar de diverse taakvelden, investeringen, voorzieningen en reserves. Bij het afschrijven van investeringen wordt een rekenrente gehanteerd (welke jaarlijks wordt vastgesteld in de Kadernota). Er wordt geen rente toegerekend aan reserves en voorzieningen.

Uitgangspunten treasurybeleid
In deze paragraaf kijken we terug op de treasury-activiteiten van het jaar 2024. Het uitgangspunt voor de treasury-activiteiten is dat we de bedragen en looptijden van aangetrokken langlopende leningen afstemmen op het renterisico dat de gemeente loopt.

Leningenportefeuille
Hier wordt de ontwikkeling van de portefeuille van de langlopende leningen voor 2024 weergegeven.

De zogenaamde renterisiconorm bedraagt 20%. In 2024 is de renterisiconorm niet overschreden.

Risicobeheer
De Wet FIDO verplicht de kasgeldlimiet en de renterisiconorm in beeld te brengen. De provincie gebruikt deze bij het uitoefenen van haar toezichthoudende functie. De kasgeldlimiet betreft het renterisico van de vlottende schuld. De renterisiconorm betreft het renterisico van de langlopende schuld.

Kasgeldlimiet

Voor het jaar 2024 is de kasgeldlimiet niet overschreden.

Rentekosten
De interne rekenrente voor investeringen en dergelijke wordt elk jaar vastgesteld in de kadernota, voor het jaar 2024 is deze vastgesteld op 2,3 %. Hiermee is het vastgestelde interne rentepercentage vanuit de begroting gevolgd. Hierdoor blijven de berekende kapitaallasten per product gelijk aan de begroting. 

Solvabiliteit
Met solvabiliteit wordt aangegeven in hoeverre een onderneming de financiële verplichtingen (betalingen) aan verschaffers van vreemd vermogen (leningen) kan nakomen met behulp van alle activa. Aangezien de liquidatiewaarde (verkoopwaarde) van de vaste activa niet bekend is, moet er bij de bepaling van de liquiditeit worden uitgegaan van de boekwaarden van de activa, zoals deze zijn opgenomen in de jaarrekeningen. De solvabiliteit wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het totale vermogen x 100%. In onderstaand schema is de berekening van de solvabiliteit berekend op basis van de vastgestelde jaarrekeningen.

Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente. Afhankelijk van de directe opbrengstwaarde van de activa ligt de minimumnorm voor het bedrijfsleven op een waarde tussen de 25% en 40%. Voor overheden is geen norm opgesteld.

Schatkistbankieren
Op 15 december 2013 is de Wet Verplicht Schatkistbankieren van kracht geworden. Dit houdt in dat decentrale overheden hun overtollige middelen (gelden op rekening-courant bij de bank boven een bepaald drempelbedrag) aan moeten houden bij het Ministerie van Financiën (de schatkist). Het doel hiervan is het verlagen van de EMU-schuld van de collectieve sector. Doordat de decentrale overheden hun tijdelijk overtollige gelden aanhouden in de schatkist, wordt de externe financieringsbehoefte van het Rijk verminderd. De gemeenten hebben een rekening-courant bij de schatkist waar de gelden op aangehouden kunnen worden. Het zogenaamde drempelbedrag is afhankelijk van de omvang van de begroting. Het totaal van alle liquide middelen op de diverse bankrekeningen, en in kas, mag gemiddeld per kwartaal niet boven dit bedrag uitkomen.

Dagelijks wordt de hoogte van de diverse bankrekeningen in de gaten gehouden en wanneer nodig wordt geld afgeroomd naar onze rekening-courant bij de schatkist. Wanneer dit geld weer nodig is voor het kunnen doen van betalingen, wordt het weer teruggehaald. In de "Toelichting op de balans" zijn de diverse bedragen genoemd.

De gemeentelijke heffingen zijn, naast de doeluitkeringen van het Rijk en de algemene uitkering uit het gemeentefonds, een belangrijke bron van inkomsten. Er zijn twee gemeentelijke heffingen: retributies en belastingen. Bij de retributies is er sprake van een tegenprestatie van de gemeente en mogen de geraamde opbrengsten niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor de uitoefening van de taak, dit betekent dat de kostendekkendheid niet meer mag zijn dan 100%. Bij belastingen is er geen directe relatie met een prestatie van de gemeente. Belastingen worden gezien als een algemeen dekkingsmiddel. 

De gemeente Oostzaan heeft de uitvoering van de Wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) en het opleggen van de aanslagen en de invordering van onroerendezaakbelasting (OZB), roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting, afvalstoffenheffing, rioolheffing, hondenbelasting, forensenbelasting, grafrechten en leges omgevingsvergunningen ondergebracht in een gemeenschappelijke regeling, zijnde Cocensus. Ook de afhandeling van de kwijtscheldingsverzoeken en bezwaar- en beroepschriften vinden plaats door Cocensus.

Voor de uitvoering van belastingregelingen in 13 gemeenten met een inwonersaantal circa 650.000 inwoners brengt Cocensus de gemeenten een bijdrage in rekening. Voor de uitvoering van de belastingregelingen is over het jaar 2024 een bijdrage aan Cocensus betaald van €232.000- op basis van de Dienstverleningsovereenkomst, en een bedrag van €315.519 voor extra diensten, zoals de afhandeling en oplegging in het kader van de bestuurlijke boetes, de controle hondenbelasting en juridische ondersteuning bij complexe bezwaarschriften, waaronder de bezwaarprocedures van het rioolrecht door de WOV. Vanaf 2025 vervallen de kosten voor de extra diensten in verband met het vervallen van de bestuurlijke boetes.

Gemeentelijke belastingen
Belastingen hebben een algemeen karakter. Een directe relatie tussen de belasting en de gemaakte kosten van de gemeente is in het algemeen niet aanwezig. Uitgangspunt bij het vaststellen van de belastingtarieven is dat deze worden verhoogd met de verwachte inflatie. In overeenstemming met de Kadernota 2024 is in de Programmabegroting 2024 voor de belastingen rekening gehouden met een inflatiepercentage van 3,2%.

Onroerende Zaakbelasting (OZB)
De grondslag voor de OZB wordt gevormd door de waarde van het onroerend goed, die jaarlijks wordt vastgesteld (de zogenaamde herwaardering). Oostzaan hanteert het uitgangspunt dat de gemiddelde waardestijging (of daling), die voortvloeit uit de herwaardering, wordt gecompenseerd door een evenredige tariefsverlaging (of evenredige tariefsverhoging). Daarmee bereikt de gemeente dat waardemutatie niet leidt tot een wijziging in de totale opbrengst, maar slechts tot individuele verschillen in aanslagen. Dat is het geval als de waarde van een woning meer of juist minder is gestegen dan het Oostzaanse gemiddelde. Dan levert de herwaardering een voordeel of juist een nadeel op voor de eigenaar.

Roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting (RWWB)
Eigenaren en gebruikers van onroerend goed betalen gemeentelijke belastingen in de vorm van de onroerende zaakbelasting (OZB). Het is wettelijk mogelijk om ook voor eigenaren en gebruikers van roerende woon- en bedrijfsruimten (zoals woonboten en woonwagens) een gelijke belasting in te voeren, te weten de Roerende Woon- en bedrijfsruimte belasting (RWWB). Om eigenaren en gebruikers van roerend en onroerend goed gelijk te behandelen is het tarief van die belasting gelijk aan het tarief van de OZB.

Hondenbelasting
Onder de naam “hondenbelasting” heft de gemeente een belasting op het houden van honden binnen de gemeente. Belastingplichtige is de houder van de hond. Het aantal honden is bepalend voor de opbrengst van de belasting.

Gemeentelijke retributies
Onder de naam retributies heft de gemeente tarieven voor diverse typen van dienstverlening. Bij retributies is sprake van een directe relatie tussen de heffing en de gemeentelijke taakuitoefening. De geraamde opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor die taakuitoefening. Belastingplichtige is de aanvrager van de dienst of degene voor wie de dienst is verleend. Geregeld is er landelijk publiciteit over de gemeentelijke tarieven en de verschillen daartussen. Die verschillen ontstaan in de regel als gevolg van de gemaakte beleidskeuzes. Om die beleidskeuzes zo transparant mogelijk vast te leggen heeft de VNG het initiatief genomen om modellen voor de kostenonderbouwing te ontwikkelen. Voor de afvalstoffen- en rioolheffing, de leges en de lijkbezorgingsrechten zijn deze door de VNG ontwikkeld.

Rioolheffing
De kosten die de gemeente maakt als uitvloeisel van de watertaken worden op burgers en bedrijven verhaald via de zogenaamde rioolheffing. De kosten die uit die watertaken voortvloeien (op het gebied van afvalwaterinzameling, afvalwatertransport en afvoer van overtollig regen- en grondwater) zijn berekend in het Gemeentelijk Riolerings Plan 2018-2023.

In de rioolrechten mag als last meegenomen worden de BTW die gedeclareerd kan worden bij het BTW Compensatiefonds (BCF), zowel de exploitatie-BTW als de investerings-BTW. Immers de gemeenten worden gekort op de Algemene uitkering uit het gemeentefonds voor de BTW die gemeenten kunnen declareren bij het BCF. Dit is de wettelijke compensatie die gemeenten kunnen opvoeren in hun rioolheffing.

Afvalstoffenheffing
Onder de naam afvalstoffenheffing wordt een recht geheven van degene die in de gemeente feitelijk gebruik maakt van een perceel waarvoor de gemeente op grond van de Wet Milieubeheer een verplichting tot het inzamelen van huishoudelijk afval heeft. Bij het bepalen van de hoogte van de afvalstoffenheffing wordt rekening gehouden met het feit dat op begrotingsbasis de baten niet hoger mogen zijn dan de lasten. Er wordt gestreefd naar een kostendekkendheid van 100%. 

Begraafrechten

Kwijtscheldingsbeleid
De normen voor het kwijtscheldingsbeleid, als onderdeel van het gemeentelijk minimabeleid zijn in de gemeente Oostzaan gesteld op 100% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. Dit betekent dat een vrij grote groep belastingschuldigen in aanmerking komt voor kwijtschelding, waardoor hun besteedbare ruimte groter wordt. In de begroting 2024 is een bedrag aan kwijtschelding opgenomen van €36.000. Van de begrote €36.000 is €31.616 verstrekt aan kwijtscheldingen. 

De tarieven voor 2024 zijn primair aangepast aan de hand van het inflatiepercentage van 3,2 %, tenzij nader beperkt door wettelijke tariefstellingen.

De leges zijn onderverdeeld in drie hoofdstukken;

Hoofdstuk1: algemene dienstverlening (verstrekkingen uit de basisregistratie personen, burgerlijke stand, rijbewijzen, reisdocumenten, bestuursdocumenten, verkeer en vervoer),
Hoofdstuk 2: dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergunning,
Hoofdstuk 3: dienstverlening vallend onder de Europese dienstenrichtlijn (horeca, prostitutiebedrijven, evenementenvergoeding en overige vergunningen. Een groot deel hier bestaat uit evenementenvergunningen. Vanwege de maatschappelijke betekenis is dit vaak niet kostendekkend).

Maximaal is 100% kostendekkend toegestaan.

Totaaloverzicht opbrengst belastingen en retributies
In onderstaande tabel wordt aangegeven welke opbrengsten en retributies er zijn en hoeveel de inkomsten daarvan bedragen. 

Gemeentelijke belastingen
Belastingen hebben een algemeen karakter. Een directe relatie tussen de belasting en de gemaakte kosten van de gemeente is in het algemeen niet aanwezig. Uitgangspunt bij het vaststellen van de belastingtarieven is dat deze trendmatig worden verhoogd met de verwachte inflatie. Voor het jaar 2024 hierbij een totaaloverzicht met de gerealiseerde gemeentelijke belastingen en retributies.

OVER-gemeenten werkt voor de gemeenten Wormerland en Oostzaan. Dit betekent dat zij samen ambtenaren en diensten delen. In deze paragraaf laten wij zien hoe OVER-gemeenten het geld heeft gebruikt (Jaarrekening 2024) en wat zij daarvoor hebben gedaan (Jaarverslag 2024). 

Jaarrekening 2024 - Financieel

Belangrijkste financiële resultaten
* Geld: OVER-gemeenten hield in 2024 €651.106 over, onder andere dankzij inspanningen om de inhuur zoveel mogelijk te beperken.
* Minder ingehuurd personeel: er zijn meer vaste medewerkers aangenomen. Hierdoor was er minder inhuur nodig en werden kosten bespaard.
* Meer kosten voor Informatie- en Communicatietechnologie (ICT), wat gaat over het gebruik van computers, software en internet om informatie te verwerken en te delen. Door meer medewerkers, strengere regels en duurdere leveranciers waren de ICT-uitgaven hoger.

Uitdagingen en aandachtspunten
* Geld in balans houden: OVER-gemeenten werkt samen met de gemeenten aan een plan om voorbereid te zijn op de verwachte bezuinigingen van de landelijke overheid.
* Gezondheid op het werk: er zijn nog steeds veel zieke medewerkers, wat extra kosten en werkdruk geeft. Er zijn en worden diverse maatregelen getroffen.
* Digitale systemen: er zijn stappen gezet om de veiligheid van de digitale systemen te verbeteren, maar dit blijft nodig.
* Striktere controle op geldzaken: sommige uitgaven waren hoger dan gepland en zullen beter worden beheerst.

Jaarverslag 2024   -Wat hebben we met het geld gedaan

In 2024 werkten wij aan een sterkere organisatie, oplossingen voor financiële uitdagingen en het voorbereiden op de toekomst. Er zijn goede stappen gezet, maar er blijven uitdagingen. 

Belangrijkste punten
* Toekomst van de gemeenten: Oostzaan kijkt of ze moet fuseren met een andere gemeente en ook Wormerland zoekt naar samenwerkingen. Dit kan grote gevolgen hebben.
* Betere hulp voor inwoners: de gemeente heeft gewerkt aan zorg (Wmo) en de opvang van vluchtelingen.
* Duurzaamheid en digitalisering: er wordt steeds meer digitaal gewerkt en er zijn plannen om gebouwen energiezuiniger te maken.

Uitdagingen en aandachtspunten
* Geld in balans houden: OVER-gemeenten werkt samen met de gemeenten aan een plan om voorbereid te zijn op de verwachte bezuinigingen van de landelijke overheid.
* Gezondheid op het werk: er zijn nog steeds veel zieke medewerkers, wat extra kosten en werkdruk geeft.
* Digitale systemen: er zijn stappen gezet om de veiligheid van de digitale systemen te verbeteren, maar dit blijft nodig.
* Striktere controle op geldzaken: sommige uitgaven waren hoger dan gepland en zullen beter worden beheerst.

Rechtmatigheid
In 2024 is verder gewerkt aan de ontwikkeling van de rechtmatigheidsverantwoording, waarbij het groeiproces voortgang boekt. Binnen de organisatie worden er steeds meer stappen gezet in bewustwording en het verbeteren van processen. Het procesmanagement speelt daarin ook een belangrijke rol. De organisatie heeft in 2024 stapsgewijs kennis kunnen maken met het nieuwe werkveld procesmanagement. 

Begrotingsrechtmatigheid
Het college stelt vast dat de omvang van de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties die niet rechtmatig tot stand zijn gekomen bedrag €5.464.595 bedraagt. Dit is hoger dan de daarvoor gestelde grens van €1.149.399. Van de niet rechtmatig tot stand gekomen verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties is volgens het college overigens een bedrag van €5.393.554 acceptabel op basis van door de gemeenteraad vastgestelde afspraken. Niet acceptabele begrotingsonrechtmatigheden hebben betrekking op overschrijding van investeringskredieten. Verbetermaatregel is het realistischer begroten van investeringskredieten.

Aanbestedingen
De focus op rechtmatigheid bij aanbestedingen is in 2024 verder versterkt. De inzet van Stichting Rijk draagt bij aan een verbeterde naleving van de aanbestedingsregels. De periodieke spendanalyse speelt hierin ook een centrale rol. Per kwartaal wordt in samenwerking met Stichting Rijk proactief gekeken naar contracten die mogelijk richting de aanbestedingsgrens gaan. Tevens wordt ingezet op het versterken van contractmanagement. Het doel is om dreigende onrechtmatigheden vroegtijdig te signaleren en tijdig passende acties te ondernemen. Over 2024 zijn dan ook geen onrechtmatigheden geconstateerd met betrekking tot aanbestedingen.

Prestatieleveringen inkoopfacturen
In de gemeentewereld krijgt het administreren van prestatieleveringen op inkoopfacturen steeds meer aandacht vanwege een combinatie van financiële en juridische redenen. Voor al onze uitgaven geldt dat deze getoetst worden aan een leveringscriterium, met andere woorden: “is de prestatie daadwerkelijk geleverd?”. Het administreren van de prestatielevering dient ter onderbouwing: 
•    dat de vastgelegde of toegelichte transacties en gebeurtenissen inderdaad hebben plaatsgevonden; en
•    dat ze bedrijfsmatig van aard zijn; en
•    en betrekking hebben op onze gemeenten.

Binnen gemeente Oostzaan gaan we het administreren van prestatieleveringen inkoopfacturen, niet zijnde prestatieleveringen van zorgaanbieders, doen in Key2Financien. Het administreren wordt in 2025 een processtap in de autorisatie van de inkoopfacturen.

Verbonden partijen
Voor de verantwoording van de rechtmatigheid van onze verbonden partijen verwijzen wij naar de Paragraaf Verbonden Partijen. Hierin hebben wij de rechtmatigheidsverantwoording opgenomen indien deze is opgenomen in de jaarrekening van die verbonden partij. 

Verordeningen en regelingen
De controleverordening inclusief controleprotocol en de financiële verordening zijn inmiddels geactualiseerd. Het actualiseren van de gemeenschappelijke regeling OVER-gemeenten, mandaat- en budgethoudersregeling zal naar verwachting in 2025 afgerond worden. Pas daarna kunnen de andere onderliggende regelingen worden geactualiseerd. Het niet up-to-date zijn bemoeilijkt de goede werking van de interne beheersing en de controle op de rechtmatigheid. Aandacht verdient ook het tijdig publiceren en intrekken van regelingen en verordeningen.

Misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O) 
Er zijn geen onrechtmatigheden geconstateerd in het kader van Misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O).

Terugblik en vooruitzicht
Uit 2023 en 2024 blijkt dat rechtmatigheid een doorlopend proces van groei en verbetering is. Hoewel er nog uitdagingen zijn, zijn in 2024 duidelijke stappen gezet. Met deze voortgang zijn we op de goede weg om de interne beheersing en rechtmatigheidsverantwoording verder te professionaliseren. Wij blijven dan ook in 2025 inzetten op het groeiproces.

Onze toezichthouder, de Provincie heeft om deze paragraaf gevraagd in verband met de verslechterde financiële positie bij gemeenten. De oorzaak van deze verslechterde financiële positie ligt in het overdragen van taken vanuit het Rijk zonder toereikende financiële middelen om deze taken uit te kunnen voeren. De financiële positie van gemeenten is hierdoor steeds meer onder druk komen te staan. Gevolg hiervan bij gemeenten zijn dat er steeds vaker bezuinigingsmaatregelen, ombuigingen en/of taakstellingen nodig zijn om de meerjarenbegroting sluitend te maken. In deze paragraaf wordt een totaalbeeld geschetst welke van deze zaken in de begroting van Oostzaan aan de orde zijn.

Toelichting:

Jaarrekening 2024
Bij de jaarrekening kijken we terug op de begrote stelposten. 
1) In de septembercirculaire 2024 ontvingen we een voorschot op de verwachte ruimte onder het BCF-plafond. Deze inkomst was hoger dan de stelpost.
2) Voor het jaar 2024 hadden we al geen stelpost jeugdzorg.

Taakstellingen:
Van taakstellingen om te komen tot een structurele begroting is geen sprake in deze begroting 2024-2027.

In artikel 3.5 (Openbaarheidsparagraaf) van de Wet open overheid (Woo) is voorgeschreven dat in de begroting aandacht besteed moet worden aan de beleidsvoornemens inzake de uitvoering van deze wet. In de jaarstukken dienen we verslag te doen van de uitvoering ervan, mede in relatie tot de in de begroting genoemde beleidsvoornemens. Deze verplichte paragraaf in de komende begrotingen en jaarstukken vloeit voort uit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Deze voorgeschreven rapportering over de uitvoering van deze wet is bedoeld om een impuls te geven aan de actieve openbaarheid. 

De Woo bestaat uit actieve en passieve openbaarmaking.
 
Passieve openbaarmaking
De passieve openbaarmaking is belegd bij juridische zaken. Er zijn achterstanden met het behandelen van Woo-verzoeken. De wettelijke termijnen worden meestal niet gehaald.  
 
Actieve openbaarmaking
Op 1 november 2024 is de eerste tranche in werking getreden. De eerste tranche bevat een aantal categorieën met welke documenten in elk geval actief openbaar moeten worden gemaakt. Er wordt gewerkt aan de implementatie hiervan. Daarmee wordt nu nog niet voldaan aan de eerste tranche. In 2025 wordt verwacht dat in ieder geval de tweede tranche met nieuwe categorieën van documenten die openbaar moeten worden gemaakt, in werking treedt. Het is nog niet bekend wanneer dit zal gaan gebeuren. 

Oekraïnecrisis
Sinds maart 2022 is het oorlog in Oekraïne. Wij hebben als gemeente de taak om Oekraïense vluchtelingen op te vangen. Inmiddels worden circa 220 vluchtelingen opgevangen in Wormerland en Oostzaan. Dit vraagt een flinke inzet van de gehele OVER-organisatie. Alle afdelingen hebben een aandeel in deze forse opgave. De inzet richt zich op het adequaat huisvesten, begeleiden en voorzien van financiële middelen voor deze vluchtelingen. Vooralsnog is er geen zicht op vrede in Oekraïne. Dit betekent een voortzetting van de huidige opvang en dito intensieve extra werkzaamheden voor de OVER-organisatie.

Van korte termijn opvang naar langdurige huisvesting
Per 1 januari 2025 staan er zo’n 122.000 Oekraïense oorlogsvluchtelingen bij gemeenten in Nederland geregistreerd. Nog steeds is er wekelijks nieuwe instroom van zo’n 250 tot 550. De uitstroom van deze vluchtelingen is minimaal. De bezettingsgraad van de opvangplekken bedraagt 99,6%. Dit betekent dat er bijna geen opvangplekken meer beschikbaar zijn. Het Rijk stimuleert gemeenten om nieuwe opvangplekken te realiseren. Vooralsnog wordt dit vanuit het Rijk kostendekkend gefinancierd. Met het voortduren van de oorlog en daarmee de rijksopgave van opvang, ligt de focus op locaties waar voor langere tijd duurzame opvang geboden kan worden.

Ook in Oostzaan hebben we direct mensen een dak boven het hoofd geboden. In eerste instantie is gebruik gemaakt van hotel van der Valk, B&B’s en een recreatiewoning. Aangezien opvang in hotels en B&B’s niet geschikt is voor langere opvang, is gezocht naar leegstaande (kantoor)panden die gehuurd konden worden en verbouwd tot opvanglocatie. Tot op heden is dat in Oostzaan nog niet gelukt. Er zijn geen leegstaande panden beschikbaar of geschikt te maken. Daarom vangt gemeente Oostzaan nog steeds Oekraïners op in hotel van der Valk. De samenwerking met het hotel verloopt soepel en voorspoedig. Gezien de grote noodzaak voor extra opvangplekken, is per 1 juli 2024 het aantal plekken uitgebreid van 80 naar 103. Daarnaast wordt bij B&B Buys een kamer gehuurd en vangen vijf gastgezinnen een aantal Oekraïense vluchtelingen op. De intentie is om de vluchtelingen uit het hotel te verplaatsen naar een eigen woonplek voor langere tijd. Hiervoor heeft gemeente Oostzaan 32 woonunits aangeschaft om deze te plaatsen langs de Twiskeweg. Hiervoor is in mei 2023 een ontheffingsverzoek ingediend bij de provincie Noord-Holland. Tot op heden is er nog geen formeel besluit genomen door de provincie. Wel heeft Provinciale Staten inmiddels een positief advies gegeven.  We verwachten het ontheffingsbesluit van de provincie binnenkort. 

De Oekraïense vluchtelingen zijn als volgt over de gemeente verdeeld per 31 december 2024:

Overige zaken
Naast de huisvesting zijn op verschillende onderdelen stappen gezet om de opvang zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Zo is de begeleiding geïntensiveerd en zijn er afspraken gemaakt met burgerzaken voor het inschrijven van de nieuwe vluchtelingen, scholen, werk, taalles en vervoer. 

Leerlingenvervoer Oekraïne
Gemeenten hebben de regie en verantwoordelijkheid voor het leerlingenvervoer aan Oekraïense leerlingen. Voor deze taak ontvangen we gelden via de algemene uitkering. 

Eigen bijdragen en leefgeld 
Vanaf 1 juli 2024 is het verplicht voor gemeenten het leefgeld in te trekken én een eigen bijdrage te innen. Het gaat om volwassen Oekraïners (18 jaar en ouder) met een baan, een WW-uitkering, een toeslag of arbeidsongeschiktheidsuitkering. Zij betalen €105 per persoon voor gas, water en elektriciteit. Het maximum ligt op €210 per gezin. Als er wordt gekookt in de gemeentelijke opvang krijgen deze ontheemden ook een rekening, zelfs als ze niet altijd mee-eten. De kosten: iets meer dan €240 per persoon. Voor gezinnen geldt maximaal €484,96. Daarbij wordt er nadrukkelijk gestreefd dat betaald werk meer moet opleveren voor de vluchtelingen dan het leefgeld, werken moet namelijk blijven lonen. Gemeente Oostzaan laat bij de beoordeling van de eigen bijdrage 15% boven de geldende leefgeldnorm vrij. De implementatie voor het innen van de eigen bijdrage moet voor 1 januari 2025 gereed zijn. De OVER-organisatie zal dit voor Oostzaan gaan uitvoeren. De invoering van deze eigen bijdrage en het inningsproces heeft vele uitdagingen. Het is bijvoorbeeld lastig om erachter te komen hoeveel Oekraïners precies verdienen, informatie die nodig is om te bepalen of ze de bijdrage moeten betalen. De invoering van de eigen bijdrage vraagt daarom om extra ambtelijke capaciteit. Per 1 januari 2025 is gestart met de inning van de eigen bijdrage. 

Bekostiging vanuit het Rijk
De gemeente ontvangt een vergoeding van het Rijk op basis van werkelijke kosten voor transitie, verbouwing en realisatie van gebouwen voor opvang van deze vluchtelingen. De exploitatiekosten worden door het Rijk vergoed op basis van het normbedrag. Deze was bij aanvang van de oorlog gesteld op €100 per beschikbaar gesteld bed (plek) per dag. Vanaf 16 oktober 2022 is het normbedrag aangepast naar €83 per plek per dag en vanaf 1 januari 2024 verder verlaagd naar €61 per plek per dag. Vanaf 1 januari 2025 is het normbedrag op €44 per plek per dag vastgesteld. Gemeenten die niet uitkomen met deze vergoeding, kunnen een aanvulling aanvragen bij het Rijk. Uitgangspunt was en blijft dat gemeenten de opvang kostenneutraal kunnen uitvoeren. 

Het verstrekken van ‘leefgeld’ voor personen in de gemeentelijke opvang Oekraïne valt vanaf 2024 niet meer binnen het normbedrag voor de gemeentelijke opvang maar wordt apart afgerekend op basis van werkelijke kosten. Leefgeld is een vergoeding die de gemeente aan de ontheemde kan geven ten behoeve van voedsel en eerste levensbehoeften.

Financiën 
De financiën zijn een doorlopend proces. De gemaakte kosten van de opvang in Oostzaan zijn 100% declarabel. De uitvoeringskosten dienen te worden gefinancierd uit het vaste normbedrag per gerealiseerde opvangplek per dag. Net als in 2022 en 2023 zijn in 2024 de kosten van de opvang in Oostzaan hoger dan de ontvangen vergoeding. De meerkosten zijn dan ook bij het Rijk ingediend en ontvangen. Gedurende de periode dat opvang bij hotel van der Valk noodzakelijk is, zullen we de meerkosten bij het Rijk indienen. Per saldo zal het kostenneutraal zijn. 

Voor de realisatie van de woonunits is een transitievergoeding van het Rijk toegekend. Het streven is dat de plaatsing en ingebruikname van de woonunits zo snel als mogelijk na toestemming van de Provincie wordt gerealiseerd. De kosten van dergelijke opvang zijn beduidend lager dan de kosten bij hotel van der Valk. 

Doorkijk naar 2026
Voor 2026 gaan we ervan uit de woonunits langs de Twiskeweg gerealiseerd en in gebruik genomen zijn. De woonunits hebben 62 opvangplekken. Dit betekent dat niet voor alle vluchtelingen die bij hotel van der Valk worden opgevangen, een plek krijgen. Voortzetting van de opvang bij het hotel is dan ook gewenst. Oostzaan blijft zich oriënteren of er locaties zijn waar nieuwe duurzame opvangplekken gerealiseerd kunnen worden.